هنر عطر سازی در زمان باستان از میان رودان و مصر شروع شده و درایران و روم باستان توسعه پیداکرد. اولین شیمی‌دان ثبت شده در دنیا زنی به نام تاپوتی می‌باشد، تاریخچه عطر سازی  یک عطر ساز که طبق لوحه‌های خط میخی در هزاره دوم قبل از میلاد در میان رودان می زیسته‌است. او گلها، روغنها و اگیر ترکی را با دیگر مواد معطر چندین بار متوالی تقطیر و صاف می کرده تا عطر مورد نظر را تولید نماید.

تاریخچه عطر سازی , تاریخچه عطر و ادکلن

در سال ۲۰۰۵، باستان شناسان آنچه که تصور می‌شود قدیمی ترین عطر جهان می‌باشد را در پیرگوس، قبرس کشف کردند. این عطرها قدمتی بیش از ۴،۰۰۰ سال دارند. در این مجموعه حداقل ۶۰ دستگاه تقطیر، کاسه برای مخلوط کردن، قیف و بطری عطر در یک کارگاه ۴۳،۰۰۰ فوت مربعی (۴،۰۰۰ متر مربعی) کشف گردید. در زمان‌های قدیم مردم با استفاده از گیاهان و ادویه جاتی مانند بادام، گشنیز، گل تلفونی (مورد سبز)، رزین رسته مخروطیان،ترنج، و همچنین انواع گل عطر تولید می کرده‌اند.

«در اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد در سیلک کاشان ….. غیر از ظروف سفالین بعضی تُنگ‌های کوچک از مرمر، که گویا مخصوص نگهداری عطر بود در حفریات سیلک پیدا شده است و همچنین مقداری آئینه مسی جهت آرایش به دست آمده است.

درقرن نهم میلادی ابویوسف کندی شیمیدان عرب، کتابی درباره عطرها به نام شیمی عطر و تقطیر نوشته‌است. این کتاب شامل بیش از یک صد دستور برای تهیه روغنهای معطر، مرهم‌ها، عرق‌های گیاهی و جایگزین‌هایی برای داروهای پر هزینه می‌باشد. به علاوه در این کتاب ۱۰۷ روش و دستور العمل برای عطر سازی و ساخت تجهیزات مربوطه، از جمله انبیق، شرح داده شده‌است.

تاریخچه عطر و ادکلن کجاست؟

دانشمند ایرانی ابن سینا فرایند عصاره گیری از گل‌ها با استفاده از روش تقطیر را که امروزه بطور معمول استفاده می‌گردد معرفی کرد. اولین تجربه او با گل رز بوده‌است. از زمان این کشف، عطر از مخلوطی از روغن‌ها، گیاهان و یا گلبرگ‌های خرد شده که یک ترکیب قوی معطر را بوجود می‌آورند به دست می‌آید. از این میان گلاب بلافاصله میان مردم محبوب شد. مواد اولیه و تکنولوژی تقطیر در کشورهای شرقی به طور قابل توجهی صنعت عطر سازی و پیشرفت‌های علمی و بخصوص شیمی را در غرب تحت تاثیر قرار داده‌اند.
غلظت

محصولاتی که به‌عنوان انواع عطر شناخته می‌شوند تنها در میزان غلظت عصاره‌های روغنی معطر در حلال آن، که می‌تواند شامل اتانول یا ترکیبی از آب و اتانول باشد متفاوت هستند. شدت و ماندگاری عطر بر اساس غلظت، شدت و طول عمر ترکیبات معطر (اسانس طبیعی / روغن عطر) مورد استفاده در آن می‌باشد: هر قدر درصد ترکیبات معطر افزایش می‌یابد، شدت و ماندگاری عطر نیز زیادتر می‌شود.

معیارهایی که برای توصیف غلظت تقریبی یک عطر با استفاده از درصد و یا حجم روغن معطر در آن، مورد استفاده قرار گیرد معمولا مبهم و غیر دقیق می‌باشند. فهرستی از عبارات معمول به شرح زیر ارائه شده‌است :

پودر عطر شامل ۳۱٪ اسانس عطری در پودر تالک آرایشی بدون وجود الکل می‌باشد.

عصاره عطر یا perfume با غلظتی بین ۱۵-۴۰٪ از مواد معطر غلیظ ترین، خالصترین، ماندگارترین و در عین حال گرانترین نوع عطر است.

اسپریت دو پرفیوم یا ESdP شامل ۱۵-۳۰٪ مواد معطره، یک ترکیب که به ندرت بین عصاره عطر و ادوپرفیوم استفاده می‌شود.

ادوپرفیوم یا EDP با غلظتی در حدود ۱۰-۲۰٪ رایج ترین نوع عطر است که ماندگاری مناسبی دارد و به گرانی عطر هم نیست. این نوع عطر را با عبارت (millésime) نیز نشان می‌دهند.

ادوتویلت یا EDT در حدود ۵-۱۵٪ غلظت داشته و بوی ملایمی دارد که ماندگاری زیادی هم ندارد و برای تمدید بوی آن باید چندین بار در طول روز از آن استفاده شود.

ادوکلن که در واقع همان ادوتویلت (Eau de Toilette) است، با غلظتی در حدود ۳-۸٪ از مواد معطر قابل ذکر است که عبارت Original Eau du Cologne یک نام تجاری ثبت شده است.

پرفیوم میست با غلظت ۳-۸٪ مواد معطره در حلال غیر الکلی.

اسپلش و افترشیو (EdS) با ۱-۳٪ غلظت مواد معطره.

در تمام این محصولات اتانول و یا ترکیب آب و اتانول به عنوان حلال مواد معطر به کار می‌رود. روغن‌های معطر می‌توانند در روغن‌های بی‌بوی دیگری نظیر روغن نارگیل تصفیه شده ویا موم‌های مایعی نظیر روغن جوجوبا (Jojoba oil) حل شوند. در انواع نامرغوب عطرها  در حلال‌های فراری چون اتر نیز حل می‌شود.
نحوه استفاده از عطرها

عطرهای خالص بطور عرفی بر روی نقاطی از بدن که نبض دارند پاشیده می‌شوند. نقاطی مانند پشت گوشها، پشت گردن، سمت داخلی مچ، آرنج و زانوها از آن جمله‌اند تا گرمای این نقاط عطر را گرم کرده و رایحه آنرا بطور مداوم پخش کند. در صنعت عطر جدید، استفاده از عطرهایی با غلظت‌های متفاوت با توجه به زمان استفاده از آنها در طول روز پیشنهاد می‌شود:

محصولاتی با شدت پخش بوی ملایم مانند روغن حمام، شامپو بدن و لوسیون بدن برای صبح; ادو تولت برای بعدازظهر و عطرهایی که به نبض‌ها پاشیده می‌شوند برای غروب پیشنهاد می‌گردند. ادکلون‌ها بسرعت متساعد شده و تا دو ساعت پخش بو دارند. ادوتویلت‌ها از دو تا چهار ساعت بویشان پخش می‌شود، در صورتی که عطرها تا شش ساعت نیز می‌توانند پخش بو داشته باشند.

عوامل مختلفی می‌توانند بر چگونگی تاثیر عطرها بر بدن استفاده کننده و در نهایت بوی رایحه عطر مؤثر واقع شوند. از رژیم غذایی به عنوان یکی از این عوامل می‌توان نام برد، به طوریکه مصرف غذاهای تند و چرب شدت رایحه عطرها را افزایش می‌دهد. مصرف داروها نیز می‌تواند خصوصیات عطر را تحت تاثیر قرار دهد. خشکی نسبی پوست استفاده کننده نیز مهم است، عطرها بر روی پوست‌های چرب مدت بیشتری نسبت به پوستهای خشک پخش بو دارند.
رایحه درمانی (عطر درمانی یا آروماتراپی)

رایحه درمانی، استفادهٔ درمانی از گیاهان است که بر اساس اسانسها پایه‌گذاری شده و به وسیلهٔ روش‌هایی مانند ماساژ، کمپرس، اسپری، حمام، دوش، استنشاق و … باعث تعادل و هماهنگی بین شرایط فیزیکی، روحی و روانی فرد می‌گردد.

چگونگی توصیف عطر
هرم رایحه‌ها

فرمول دقیق عطرهای تجاری محرمانه نگه داشته می‌شوند. حتی اگر آنها را منتشر کنند، آنچنان رایحه آنها تحت تاثیر مواد و بوهای پیچیده‌ای می‌باشند که کمک زیادی برای تشخیص و توصیف آن عطر خاص نمی‌کنند. با این حال، یک فرد متخصص در عطر می‌تواند به طرز ماهرانه‌ای به اجزا و عناصر سازنده آن پی ببرد.

عملی ترین راه برای توصیف یک عطر توجه به عناصر آن رایحه و یا ” خانواده” ای است که به آن تعلق دارد، تمام آن رایحه‌هایی که احساس کلی از یک عطر را از شروع استفاده از آن تا آخرین لحظه‌ای که اثر آن باقی مانده، می‌سازد.

نُت‌های رایحه

عطر نیز در تشابه با نت‌های موسیقی به داشتن سه گروه از نت‌های گوناگون توصیف می‌شود که یک رایحه هماهنگ را بوجود می‌آورند. این نت‌ها به مرور زمان آشکار می‌شوند، اولین بویی که از عطر به مشام می‌رسد مربوط به نت بالایی می‌باشد. به دنبال آن نت میانی احساس می‌شود و در آخرین مرحله نت پایه) خود را بتدریج آشکار می‌نماید. این نتها با دقت و با توجه کامل به فرایند تبخیر عطر به وجود می‌آیند.

نت بالایی: بویی است که به محض استفاده از یک عطر به مشام می‌رسد. نت‌های بالایی شامل ملکولهای کوچک و سبکی هستند که به سرعت تبخیر می‌شوند. آنها در شکل گیری احساس اولیه یک فرد نسبت به آن عطر نقش مهمی ایفا کرده و در نتیجه در فروش آن عطر بسیار حیاتی می‌باشند.

نت میانی: بویی است که درست زمانی که نت بالایی در حال محو شدن می‌باشد خود را نشان می‌دهد. ترکیبات نت میانی قلب یا بدنه اصلی یک عطر را تشکیل می‌دهند و به عنوان یک پوشش برای عدم احساس بوی نامطبوع اولیه نت پایه عمل می‌کنند. این بوی ناخوشایند ابتدایی در نت‌های پایه با گذشت زمان مطبوع و دل‌انگیز می‌شوند.

نت پایه: هنگام محو شدن بوی نت میانی، نت پایه شروع به آشکار شدن می‌کند. نت‌های پایه و میانی یک عطر با یکدیگر اساس عطر را تشکیل می‌دهند. نت‌های پایه عمق و استحکام هر عطر را به وجود می‌آورند. ترکیبات این گروه از بوها غنی و عمیق بوده و معمولا تا ۳۰ دقیقه بعد از استفاده به مشام نمی‌رسند.

رایحه‌های نت‌های بالایی و میانی تحت تاثیر رایحه نت پایه قرار می‌گیرند، بعلاوه رایحه نت پایه نیز بوسیله مواد استفاده شده در نت میانی تغییر می‌کند. سازندگان عطرها معمولا نت‌های عطرها را منتشر کرده و به طور معمول آنها را بصورت هرم رایحه‌ها با عبارات نمایشی و انتزاعی به نمایش می‌گذارند.

گروه بندی بر اساس فراریت

مواد معطر بر اساس فراریت و ضریب تبخیر آنها (نُت‌های عطر) بوسیله فردی بنام پُوشِر (Poucher) بین ۱ تا ۱۰۰ طبقه‌بندی شده‌اند.

نُت                      ضریب تبخیر

نُت‌های بالایی:      ۱ تا ۱۴ (بیشترین فراریت)

نُت‌های میانی:       ۱۵ تا ۶۰

نُت‌های پایه:         ۶۱ تا ۱۰۰ (کمترین فراریت)

خانواده‌های بویایی

گروه‌های مختلف عطرها را مانند هر طبقه‌بندی دیگری نمی‌توان بطور کامل در طبقات مجزا قرار داد، هر رایحه‌ای طیف‌هایی از دیگر گروههای بویایی دارد. حتی عطرهایی که به عنوان تک گل ارائه می‌شوند، هرچند بطور خیلی ظریف ته بوها و اثراتی از خانواده‌های دیگر در خود دارد. رایحه‌ای که کاملا بشود آنرا به یک خانواده بویایی خاص منسوب کرد به ندرت پیدا می‌شود چرا که منوط به اینست که مواد تشکیل دهنده آن فقط از یک مواد آروماتیک خاص تشکیل شود.

به عنوان نقطه شروع برای تشریح یک رایحه از طبقه‌بندی خانواده‌های مختلف بویایی استفاده می‌شود، اما آن به تنهایی قادر به بیان خصوصیات خاص آن عطر نمی‌باشد. طبقه‌بندی سنتی از حدود ۱۹۰۰ میلادی به وجود آمد. که شامل هفت خانواده گل تنها، دسته گلها، شرقی، چوب، چرم، کاج و سرخسی (معطر) می‌شد، اما امروزه از طبقه‌بندی مدرنی استفاده می‌شود که از سال ۱۹۴۵ میلادی در پی پیشرفتهای وسیع در تکنولوژی عطر سازی و همچنین تغییرات در سبک و مذاق مردم بوجود آمد:

گل ها: رایحه‌های که شامل بوی یک یا چند گل مختلف باشد. یک مثال مناسب عطر Beautiful از شرکت Estée Lauder می‌باشد.

سبز: این رایحه احساسی نظیر بوی چمن بعد از کوتاه کردن آنها، برگهای سبز که له شوند و یا خیار ایجاد می‌کنند. به عنوان دو مثال می‌توان به Sisley’s Eau de Campagne یا Aliage از شرکت Estée Lauder اشاره کرد.

آبی، اقیانوسی یا اُزونی: جدید ترین طبقه در خانواده عطرها که از سال ۱۹۹۱ میلادی با تولید عطر Dune توسط Christian Dior وجود آمد. یک بوی بسیار تمیز و مدرن که منجر به تولید عطرهای دو جنسیتی جدید (که به طور مشترک توسط خانم‌ها و آقایان استفاده می‌شوند) شده‌است. بطور معمول کالون، یک ماده مصنوعی که از سال ۱۹۶۶ میلادی تولید می‌گردد، در این عطرها به کار گرفته می‌شود. این ماده همچنین برای تغییر جزیی در رایحه‌های گل، شرقی و چوب به کار گرفته می‌شود.

مرکبات: یک خانواده قدیمی در گروههای بویایی که حتی تا این اواخر در ادوکلن‌های خنک و تازه استفاده می‌شد. پیشرفتهای جدید عملا ساخت مواد جدیدی با رایحه‌های مشابه در این گروه را ممکن ساخته‌است. عطر Brut یک مثال خوب در این زمینه‌است.

میوه‌ای: شامل عطری از میوه‌ها، به غیر از مرکبات مانند هلو، cassis (انگور فرنگی سیاه، گونه‌ای قره قات)، انبه، میوه گل ساعتی، و غیره می‌باشد. عطر Botrytis توسط شرکت Ginestet جزو این گروه می‌باشد.

خوراکی: بویی با کیفیتی مانند ” خوراکی ” و یا ” دسر “. این بو شامل نت‌هایی مانند وانیل، لوبیای تونکا (tonka bean) و کومارین (coumarin)، و ترکیبات مصنوعی طراحی شده با بویی شبیه به طعم غذا می‌باشد. Angel توسط Thierry Mugler یک نمونه از این عطرها می‌باشد.

چرخ رایحه

چرخ رایحه روش طبقه‌بندی نسبتا جدیدی است که به طور گسترده‌ای در خرده فروشی و در صنعت عطر از آن استفاده می‌شود. این روش در سال ۱۹۸۳ توسط مایکل ادواردز، یک مشاور در صنعت عطر، بوجود آمد که طرح خود را از طبقه‌بندی رایحه و عطر ارائه داد. طرح جدید به منظور تسهیل در طبقه‌بندی عطرها و برنامه نام‌گذاری هر طبقه، و همچنین برای نشان دادن ارتباط بین هر یک از کلاس‌های منحصر به فرد ساخته شده‌است.

در طبقه‌بندی سال ۱۹۸۳ پنج خانواده استاندارد از گل، شرقی، چوبی، آروماتیک، و تازه تشکیل شده‌است. چهار خانواده اول بیشتر کلاسیک و سنتی می‌باشند در حالی که گروه آخر متشکل از رایحه جدید، روشن و تمیز مرکبات و رایحه اقیانوسی می‌باشد که با توجه به پیشرفت در تکنولوژی عطر بوجود آمده‌اند. هر یک از خانواده‌ها به نوبه خود به زیر گروه‌هایی تقسیم شده و در اطراف چرخ مرتب گردیده‌اند.

منابع ترکیبات معطر

گیاهی

زمان زیادی است که گیاهان به عنوان منابع اسانس و ترکیبات معطر استفاده می‌شوند. این مواد معطر معمولا به عنوان یک فرایند ثانویه در گیاهان جهت محافظت آنها در برابر گیاهخواران، امراض و جذب حشرات گرده افشان تولید می‌شود. گیاهان بزرگترین منبع در تامین مواد معطر در صنعت عطر سازی می‌باشند. منابع این ترکیبات از قسمتهای مختلف گیاه می‌تواند باشد. یک گیاه بیش از یک ماده معطر می‌تواند داشته باشد، برای مثال دانه گشنیز نسبت به ساقه و برگ آن بوی کاملا متفاوتی دارد. برگ‌های نارنج، شکوفه‌های آن، و پوست میوه اش به ترتیب منابعی برای پتیتگرین(petitgrain)، اسانس بهار نارنج(neroli)، و روغن نارنج (orange oils) می‌باشند.

پوست: پوسته‌هایی که بطور معمول استفاده می‌شوند شامل دارچین و درخت گنه گنه عطری می‌باشند. روغن معطر پوسته ریشه گیاه ساسافراس(Sassafras) به منظور استفاده از ماده اصلی آن سافرول (safrole) که برای ساخت مواد معطر مصنوعی دیگر استفاده می‌شود، بطور مستقیم و یا خالص شده استفاده می‌گردد.

گل و شکوفه: بدون شک یکی از بزرگرترین منابع عطر سازی می‌باشد، که شامل گل‌های واریته‌های مختلفی از رز و یاس، گل مریم، نرگس،شمعدانی عطری، اُسمانتوس(osmanthus)، پلومریا، میموزا (mimosa)، پیچ امین الدوله، گل یخ، کاسی (Cassie) از درخت آکاسیا فارنسیانا (Acacia faesiana) و امبرِت (ambrette)به همراه شکوفه‌های مرکبات و درخت یلانگ-یلانگ (ylang-ylang) می‌شود. غنچه‌های بازنشده میخک صدپر نیز هر چند به عنوان گل در نظر گرفته نمی‌شوند اما استفاده می‌گردند. ارکیده‌ها بطور تجاری در عطرسازی استفاده نمی‌شوند به غیر از وانیل که بعنوان یک ارکیده بعد از گرده افشانی و تشکیل کیسه بذر آن در عطرسازی استفاده می‌شود.

میوه‌ها: میوه‌های تازه‌ای مثل سیب، توت فرنگی و گیلاس بعد از استخراج متاسفانه بوی مورد انتظار را ندارند. اگر این بوها در عطری وجود داشته باشد ناشی از ترکیبات مصنوعی می‌باشد. میوه‌های لیتسه آ (litsea cubeba)، وانیل و اُرِس (juniper berry) از استثناها می‌باشند. بیشتر میوه‌هایی که بطور معمول استفاده می‌شوند مانند مرکباتی نظیر پرتقال، نارنج، لیمو ترش و لیمو شیرین، ترکیبات معطرشان از پوست آنها استخراج می‌گردد. اگر چه پوست گریپ فروت هنوز برای مواد معطرش استفاده می‌شود، اما از آنجاییکه مواد طبیعی آن دارای ماده سولفور بوده و بوی بدی ایجاد می‌کنند، بیشتر ترکیبات معطر با بوی گریپ فروت در بازار بطور مصنوعی ساخته می‌شوند.

برگ و جوانه: برگ‌هایی که بطور معمول در صنعت عطر استفاده می‌شوند شامل برگ اسطوخودوس، نعناع هندی (Patchouli)، مریم گلی، بنفشه،رزماری و برگ‌های مرکبات می‌شود. گاهی اوقات برگ‌ها به علت اضافه کردن نُت‌های “سبز” به عطرها ارزش پیدا می‌کنند، برگ‌هایی مانند گوجه فرنگی و کاه از این جمله هستند.

ریشه، ریزوم و پیاز: قسمت‌های زیر زمینی گیاهانی که به طور معمول در صنعت عطر سازی استفاده می‌شوند شامل ریزوم‌های زنبق، ریشه‌های خس خس (vetiver، در هند به آن خوس گفته می‌شود) و ریزوم‌های مختلف از خانواده زنجبیل می‌باشند.

بذر: بذر هویج، لوبیای تونکا (Tonka bean)، گشنیز، زیره، لوبیای کاکائو، جوز هندی، هل سبز و انیسون از منابع معمول در عطر سازی می‌باشند.

چوب درختان: استفاده از روغن و عصاره چوب بعضی از درختان، از آنجاییکه تامین کننده نُت پایه در صنعت عطر سازی می‌باشند، غیر قابل چشم پوشی هستند. درختانی که چوبشان در این صنعت استفاده می‌شوند شامل عود هندی (agarwood)، صندل (sandalwood)، رُزوود (rosewood)، توس یا غان، سرو، اُرِس و کاج می‌باشند.

رزین (صمغ): صمغ‌ها از دیرباز در صنعت عطر و عود سازی با ارزش بوده‌اند. رزینهای معطر و ضدعفونی کننده و عطرهای شامل رزینها در بسیاری از فرهنگ‌ها بعنوان دارو در درمان بیماریهای بیشماری بکار می رفته‌است. صمغ‌هایی که بیشتر در عطر سازی استفاده می‌شوند شامل رزین لابدانوم (Labdanum)، باریجه، بوته کندر، مرّ، بلسان پرویی (Peru Balsam)، صمغ بنزوئین(Benzoin resin)، بلسان (درخت گل حنا) می‌باشند. صمغ کاج و نراد منابع ترپن‌ها هستند، ماده‌ای که در تولید مصنوعی بسیاری از مواد معطر دیگر به کار می‌روند. کهربا و کوپال که در عطر سازی استفاده می‌شوند فسیل تراوشات صمغ‌های مخروطیان می‌باشند.

منابع جانوری

سیویت افریقایی: همچنین به مشک سیویت معروف است، که از کیسه معطر این جانور به دست می‌آید.

هایر رِیسیوم: به سنگ افریقایی معروف است، که از فضولات سنگ شده حیوانی بنام راک هایراکس (وبر الصخری به عربی) به دست می‌آید.

مشک آهو: در اصل از کیسه مشک آهوی آسیایی گرفته می‌شود، امروزه این نوع مشک با نوع مصنوعی آن که به مشک سفید معروف است جایگزین گردیده‌است.

کاستوریوم: از بدن سگ آبی آمریکای شمالی گرفته می‌شود.

عنبر سائل: تکه‌ای از ترکیبات چربی اکسید شده، که از بدن نهنگ عنبر گرفته می‌شود. از آنجایی که برداشت عنبر سائل از بدن نهنگ عنبر بدون هیچ گونه آسیبی به بدن جانور انجام می‌شود، از معدود عوامل معطر حیوانی است که درباره آن بحث‌های جانبی کمی وجود دارد.

شانه عسل: که از کندوی زنبور عسل بدست می‌آید. موم عسل و خود عسل هردو از طریق حلال‌ها می‌توانند استخراج شوند و ابسولوت (absolute) بوجود آورند. موم عسل در اتانول حل شده و اتانول تبخیر می‌شود تا ابسولوت موم عسل بدست آید.
دیگر منابع طبیعی

گلسنگ: گلسنگ‌های متعارف مورد استفاده شامل اوکمُس (oakmoss) و تریمُس (treemoss) می‌باشند.

جلبک دریایی: تقطیر شده آنها گاهی بعنوان روغن اسانس در عطر سازی استفاده می‌شود. جلبک‌هایی از نوع Fucus vesiculosus که بطور عامه به آن bladder wrack گفته می‌شود بدین منظور استفاده می‌گردند. اسانس جلبک‌های به علت هزینه‌های زیاد تولید و قدرت بویایی کمترشان بندرت استفاده می‌شوند، در عوض جانشینان مصنوعی آنها بیشتر در بازار کاربرد دارند.

عطر ماده‌ای خوشبوست که برای خوشبوسازی بدن یا محیط از آن استفاده می‌شود. عطر از مواد طبیعی یا از ترکیب اسانس‌ها، تثبیت‌کننده‌ها و حلال‌ها و ترکیبات معطر تشکیل می‌شود. مواد اولیه معطر سازنده عطر از طریق استخراج از منابع گیاهی، حیوانی یا از روش‌های تولید مصنوعی مواد شیمیایی تهیه می‌شوند.از طریق متن‌ها و حفاری‌های باستان‌شناسی مشخص شده‌است که عطرها در بعضی از تمدن‌های اولیه انسانی وجود داشته‌اند. عطرسازی مدرن از اواخر قرن نوزدهم میلادی که تولید مصنوعی مواد معطری همچون وانیلین و کومارین بطور تجاری ممکن شد،آغاز شده است. اگر می‌خواهید جزئیات تاریخی بیشتر در مورد عطر و ادوکلن ها بدانید، این ویدیو را از دست ندهید.

بدون شک تاکنون از عطر و ادکلن های مختلفی استفاده کرده‌اید و با این حساب ممکن است این پرسش برای شما هم پیش آمده باشد که چه تفاوتی میان ادکلن و عطر وجود دارد. در اینجا قصد داریم نیم‌نگاهی به تاریخچه ساخت ادکلن‌ داشته باشیم و با ساختار انواع ادکلن‌ها آشنا شویم.

تمامی خوشبوکننده‌های موجود در بازار بر اساس نسبت ترکیبات به کار رفته در آنها دسته‌بندی می‌شوند. برای نمونه ادکلن‌ها از ترکیب اسانس‌های گیاهی، آب و الکل به میزان غلظت حدود ۵ درصد ساخته شده‌اند. به این ترتیب، رایحه‌ای ملایم در ادکلن‌ها وجود دارد.

از طرف دیگر، داستان ساخت عطر متفاوت است و ترکیبات موجود در ساختار عطر غلظت بالاتری (حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد) دارند. در ادوپرفیوم‌ها نیز باید حدود ۱۵ تا ۲۲ درصد اسانس‌های روغنی استفاده شود. ادوتویلت‌ها هم به لحاظ غلظت از ترکیبات ملایم‌تری استفاده می‌کنند و کمترین حالت غلظت ترکیبات اسانس‌های روغنی را در ادکلن‌ها شاهد هستیم.
تاریخچه ساخت ادکلن

بد نیست بدانید عطر از حدود ۴۰۰ سال پیش تاکنون توسط انسان‌ها مورد استفاده گرفته است در حالی که اولین ادکلن‌ها را در سال ۱۰۸۸ شمسی شاهد بودیم که تقریبا مربوط به سه قرن پیش است. مشخص نیست چه کسی برای اولین بار ادکلن را اختراع کرده است و دو نفرِ مختلف با ملیت ایتالیایی را به عنوان سازنده اولین ادکلن دنیا می‌شناسند. گفته می‌شود که یکی از این دو نفر ایتالیایی، ادکلن را در شهر کُلن (Cologne) آلمان ساخته که خاصیت‌های آرایشی و دارویی داشته است.

دو نفرِ مختلف با ملیت ایتالیایی را به عنوان سازنده اولین ادکلن دنیا می‌شناسندپاول فِمینیسِ، که برخی‌ها وی را از بین این دو نفر به عنوان اولین مخترع ادکلن می‌شناسند، ادکلن ساخت خود را آکوا آدمیرابیلیس (Aqua Admirabilis) نام نهاده بود. در این ادکلن، ترکیباتی از مرکبات و اسانس‌های روغنی که خاصیت درمانی هم داشتند در الکل رقیق شده بود. جالب است بدانید که در ابتدا این ترکیبات با الکلِ انگور مخلوط می‌شدند و در نتیجه ادکلن به‌دست آمده کاملا قابل آشامیدن بود، به همین دلیل در آن دوران از این ادکلن برای مصارف بهداشتی نظیر شوینده دهان نیز استفاده می‌شد.

در آن زمان تصور می‌شد این ادکلن دفع‌کننده طاعون نیز هست. نکته جالب اینجاست که از دستور ساخت اولین ادکلن، هنوز هم برای ساخت ادکلن‌های امروزی استفاده می‌شود.

در این بین بعضی تاریخ‌‌شناسان بر این باورند که فِمینیس فرمول ساخت ادکلن خود را به یکی از بستگانش با نام جیوُوانی ماریا فارینا داده است. وی نیز از این دستور برای ساخت ادکلن استفاده کرد. برای ساخت این ادکلن، ترکیبات لیموِ، پرتقال، ترنج و روغن اسطوخودوس را در الکل تقطیر می‌کردند. رایحه به‌دست آمده به سرعت طرفداران زیادی را در سراسر اروپا به‌دست آورد و آنقدر محبوب شد که حتی راه خود را به شمال آفریقا نیز باز کرد.

این روزها آقایان بیشتر ادکلن را ترجیح می‌دهند، اما ادکلن‌هایی نیز هستند که مورد اقبال آقایان و خانم‌ها قرار گرفته است. ادکلن‌ها بر خلاف رایحه‌ شیرینی که در عطر‌ها شاهد آن هستیم، رایحه‌ای ملایم‌‌تر دارند، دلیل این امر نیز وجود ترکیباتی نظیر مرکبات و مُشک در ادکلن‌ها است.

از آنجایی که در ترکیب ساخت ادکلن‌ها شاهد روغن‌ کمتری هستیم، به راحتی می‌توان ادکلن‌ را بر روی قسمت‌های مختلف لباس استفاده کرد. از طرف دیگر ادکلن‌ها به لحاظ قیمتی نیز از عطر‌ها نسبتا ارزان‌تر هستند. در نهایت ذکر این نکته نیز لازم است که رایحه‌ها با توجه به شخصیت فرد، اثر متفاوتی دارند و در نتیجه حتما توصیه می‌‌کنیم قبل از خرید، رایحه‌های مختلف را امتحان کنید. اگر هم مطلبی در خصوص ادکلن‌ها در ذهن شما باقی مانده است، این مطالب را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
در حدود ۲۵۰۰ سال پیش  ایرانیان باستان از عطر و مواد خوشبو کننده به صورت زینتی و تجملاتی استفاده می کردند.  ایرانی ها روزانه بدنشان را با مواد معطر را شستشو می دادند و همچنین در نوشیدنی های خود از عناصر خوشبو استفاده می کردند. کشورمان ایران از دوران باستان یکی از مهم ترین مراکز تولید روغن ها و عصاره های معطر گیاهی بوده است. عطرسازان ایرانی با خیساندن گلها و گیاهان معطر در روغنهای اشباع شده و ترکیب آنها با یکدیگر، عطریات مختلفی درست می کردند که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گرفت.

در زمان هخامنشیان پادشاهان هخامنشی، ملکه‌هایشان و سایر درباریان از عطرها و روغن های معطر برای خوشبو و براق کردن موی سر استفاده می‌کردند. مورخین از عطر فوق‌العاده گرانبهایی به نام لبی زوس (Labyzos) یاد می‌کند که برای آرایش موهای خشایارشاه مورد استفاده قرار می گرفته است.

همچنین در روایت سرگذشت استر (Esther) یکی از همسران خشایارشاه آمده است که او به مدت ۶ ماه با روغن مرمکی و ۶ ماه با مواد خوشبوکننده دیگر روغن مالی می شد تا برای مسابقه انتخابی ملکه آماده شود. در یکی از نقوش باستانی کشف شده از تخت جمشید، تصویری از پادشاه هخامنشی وجود دارد که در پشت سر وی دو خدمتکار ایستاده‌اند و یکی از آنها حوله و عطردان و دیگری عوددان و عودسوز در دست دارد.

در فهرستی که به دست اسکندرمقدونی، از بخشی از اموال داریوش سوم تهیه شده به 14 عطرساز اشاره شده و  به طور کلی 40 نفر عطرساز همواره همراه شاه بودند تا شاه همیشه به عطریات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد. ابویوسف کندی شیمی دان عرب درقرن نهم میلادی کتابی درباره عطرها به نام شیمی عطر و تقطیر نوشته ‌است. بیش از یک صد دستورالعمل تهیه انواع روغن های معطر و همچنین بیش از صد روش و دستور برای عطر سازی و ساخت تجهیزات عطرسازی در این کتاب وجود دارد.
تفاوت عطر و ادکلن فرق ادوتویلت با ادوپرفیوم
مرتبط بخوانید: تفاوت عطر و ادکلن با ادوپرفیوم و ادوتویلت
مشاهده
تاریخچه عطر در فرانسه

تاریخچه عطر در فرانسه به دوره رنسانس برمیگردد. شهر های ونیز و فلورانس در کشور ایتالیا مراکز ساخت عطر بودند. کاترین دمدیسی پس از ازدواج با هنری دوم، پادشاه  فرانسه، عطرسازش را با خود از ایتالیا با به دربار فرانسه برد. کارگاه این عطرساز ایتالیایی توسط یک راهروی مخفی به آپارتمان ملکه متصل میشد از همین رو احتمال ربوده شدن فرمول عطرهای او وجود نداشت. در زمان هنری دوم بود که فرانسه به امپراتوری بزرگ عطرسازی تبدیل شد. درباریان فرانسه که در آن زمان چندان به نظافت و ظاهر خود اهمیت نمی دادند به مرور زمان به مصرف کنندگان ثابت عطر مبدل شدند.

در سال 1656 میلادی برای اولین بار دستکش های معطر در فرانسه به بازار آمدند و همچنین صنف مشترک تولید کنندگان عطر و دستکش تاسیس شد و استفاده از آن در فرانسه رو به رشد رفت. عطر در طول تاریخ به معنای قدرت و ثروت بوده است. در فرانسه قرن هفدهم و در دربار لویی چهاردهم، این پادشاه هر روز خواستار رایحه ای جدیدی برای استفاده بود و یا لوئی پانزدهم آنقدر به عطر علاقه داشت که دربارش، دربار عطرآگین نام گرفته بود. در فرانسه آن روزها علاوه بر استفاده مردم از این محصولات برای معطر ساختن پوست و لباس، افزودن رایحه به لوازم خانگی هم رونق پیدا کرد.

اما در اواخر قرن هجدهم میلادی دنیای عطر و صنعت عطرسازی با اختراع ادکلن، دستخوش انقلابی بسیار عظیم شد. ادکلن ها در ابتدا بیشتر ترکیبی از لیمو، نارنج و گیاه رزماری بودند. در آن زمان  ادکلن ها موارد استفاده بسیار مختلفی داشتند از جمله، خوشبو کردن آب حمام، خوشبو کردن دهان و خوشبو کردن نوشیدنی ها. مدتی بعد ساخت بطری ها نیز برای ادکلن ها رایج و حائز اهمیت شد. بطری های شیشه ای که حاوی مایع معطر بودند با استقبال بسیار گسترده مردم مواجه شدند.

در تاریخچه عطر و ادکلن صنعت عطرسازی در دوره انقلاب کبیر فرانسه رشد صعودی خود را از دست داد، البته در آن زمان عطری به نام گیوتین به بازار معرفی شد که در بین انقلابیون و مردم عادی بسیار پر طرفدار شده بود و عده زیادی از آن استفاده می کردند.

در دوره ناپلئون بناپارت، صنعت عطرسازی در فرانسه سیر صعودی به خود گرفت و بسیار شکوفا شد. شهر گراسه در فرانسه بزرگترین شهر تولیدکننده عطر بود که اسانس‌های مختلفی تولید می کرد. این شهر تقریبا از سال ۱۷۲۴ میلادی تا به امروز در این زمینه فعالیت می کند.

این طور که در تاریخ مشخص شده فردی آلمانی به نام جان رادولف پایه گذار شیمی اسانس‌ها بوده است و در ادامه آنتوان لاووازیه فرانسوی باعث توسعه پایه‌های اولیه علم شیمی اسانس‌ها گردید وی ساکن شهر گراسه بود و نقش بزرگی در سردمداری این شهر در صنعت اسانس داشت و باعث بی رقیب شدن این شهر در زمینه تولید اسانس شده بود.

روشی که برای ساخت اسانس در شهر مذکور رواج داشت، روش جذب با استفاده از روغن های جاذب بود که به این وسیله توانستند از گل هایی مانند یاسمن، اسانس به دست آورند. رقیب شهر گراس در آن زمان شهر کلن آلمان بود که خصوصا به واسطه محصول مشهور خود یعنی ادوکلن شهرت داشت.

امروزه کشورهای ایتالیا و فرانسه دو کشور بزرگ تولید کننده عطر و ادکلن در جهان به حساب می آیند. برندهای معتبری چون لانکوم، کرید، لالیک، دیور، شنل، بولگاری، ورساچه و… از برترین و مشهورترین برندهای عطرسازی در این دو کشور محسوب می شوند.
10 نکته درباره ادکلن لالیک مشکی
مرتبط بخوانید: 10 نکته درباره ادکلن لالیک که نمیدانستید
مشاهده
صنعت عطر سازی

در حالی که بوهایی که امروزه ما دوست داریم به مقدار کمی تغییر کرده اند اما روش های پیدا کردن عناصر این عطرها تغییرات بسیار زیادی داشته اند. برای مثال در تاریخچه عطر و ادکلن عنبر سائل که به خاطر بوی شیرین و تازه و دریایی اش معروف است در غده های وال ها پیدا می شد یا عنصری در آهو های کوهی وجود دارد که به خاطر بوی خوب این نوع از آهو ها را به دلیل شکار فراوان با خطر نابودی نسل مواجه کرده بود.

امروزه شرکت های عطرسازی از مخلوط عناصر مصنوعی برای تقلید کردن بوی این عناصر استفاده می کنند. این دانش و همچنین درست کردن عطرها توسط شرکت ها و برندها در اواخر قرن 19 تبدیل به تولید صنعتی به شکل امروزی شد. در واقع صنعت عطرسازی مدرن از اواخر قرن نوزدهم میلادی که تولید مواد شیمیایی و مصنوعی معطری همچون وانیلین و کومارین ممکن شد، شروع گردیده‌است. در اواسط قرن بیستم شرکت های مختلفی تاسیس شدند و عطرهای فراوانی با انواع بو های مختلف سالانه روانه بازار می شدند که این روند تا به امروز همچنان ادامه دارد.

منبع: آوین عطر